Rotterdam Architectuur Maand 2025: Alles is er al!

Foto: Ossip van Duivenbode @Rotterdam Architectuur Maand

opdrachtgever: AIR
programma: Concept ontwikkeling kade-inrichting & festivalhart en Ontwerp Kadepodium — Proeftuin voor Paris Proof bouwen
team: Studio Architectuur MAKEN, AIR, PlaceBASED
partners: Producent Reineke Otten (AIR), Studio Method, Bende en Stadsgrond, geadviseerd door ecoloog Rens de Boer (BPD
lokale partners/leveranciers: Gore Tengels, Stadsgrond, Bende Rotterdam, Maud van den Beuken/TENT, de Ronners, DC Bricks, de Groene Connectie, Dakpark en bewoners
oplevering: juni 2025
locatie: Schiehaven 17, Rotterdam (Schiemond)

Voor de Rotterdam Architectuur Maand 2025 ontwierp Studio Architectuur MAKEN het festivalhart: een circulaire en natuurinclusieve herinrichting van de Schiehavenkade, met ‘alles wat er al was’. Op een lang verborgen stukje kade in Rotterdam Schiemond hebben we met AIR, PlaceBASED en lokale makers hergebruikte materialen nieuw leven ingeblazen. De plek speelde decennialang een belangrijke rol als op- en overslagplek voor goederen. De oude rails was dan ook het uitgangspunt voor de route en plaatsing van de paviljoens en installaties. Tijdens de Rotterdam Architectuur Maand was deze locatie het middelpunt van ontmoeting, inspiratie en experiment. Niet alleen als tijdelijke festivallocatie, maar ook als testplek voor Schiemond.

“Voordat we begonnen met ontwerpen,
hebben we een manifest geschreven
met als belangrijkste uitgangspunt:
alles is er al.
Als we om de aarde geven,
stoppen we met nemen en
beginnen we terug te geven.”

Het Kade Podium

Manifest
Alles is er al

Als we om de aarde geven,
dan stoppen we met nemen
en beginnen we terug te geven.

Vaak denken we dat onze impact minimaal is.
Dat grotere machten bepalen hoe het verder gaat.
Maar elke dag biedt de kans om zelf het goede te doen.
En als we dat met genoeg mensen doen,
dan geven we tegengas.

We geven een voorbeeld
waarin we niets verbruiken,
maar blootleggen wat er al is
en wat daar de potentie van is.
In een vorm die in bruikleen is van de aarde,
die teruggegeven kan worden,
misschien zelfs in betere staat dan het was.
We creëren zonder uit te putten.
Alles is er al.

We bouwen onuitputtelijk
en geven samen vorm aan voorbeelden.
Wat we maken spreekt van eenvoud,
met mensenhanden gemaakt.
Met onze eigen kracht en kennis.
Samen voorbereiden, maken, ontdekken en teruggeven.

Zo verbinden mensen zich,
vanuit eenvoud, bewondering en verwondering
voor wat we zelf kunnen en wat we samen kunnen.
We vertellen verhalen,
zodat we allemaal iets leren en kennis delen.

De Rotterdam Architectuur Maand bestaat dit jaar
niet uit spektakel of grote gebaren,
maar uit versterking en verbinding.

Onze hoop is dat mensen in de wijk elkaar vinden,
mensen die de plek en elkaar nog niet zo goed kennen,
nieuwsgierig zijn en open staan voor ontmoeting.
Dat we het leven makkelijker maken door elkaar iets te geven
en daarmee ieders leven een betere toekomst geven.
Iedereen is welkom.

We geven terug
We geven vorm
We geven een voorbeeld
We geven tegengas
We geven hoop
We geven door

Kijk hier de openingslezing terug van de RAM 2025 door Ferry in ‘t Veld

Dit manifest was het uitgangspunt van het ontwerp van het festivalhart en is tevens een oproep om te bouwen zonder uitputting, met oog voor de aarde, elkaar en de toekomst van onze leefomgeving. Hoe we samen de stad van morgen vorm kunnen geven. Het project geeft een voorbeeld van hoe vanuit het bestaande gewerkt kan worden aan een toekomstbestendige, Paris-proof gebiedsontwikkeling, die aanstaande is in de naastgelegen ontwikkeling Schiehaven Noord. Met het credo van PlaceBASED: “We zijn gekomen om te blijven”. Daarbij ligt de focus op het inzetten en activeren van bestaande materialen en netwerken.

“We zijn gekomen om te blijven”

Lenard Vunderink — PlaceBASED

Op de kade vind je circulaire installaties zoals het Kade Podium, het poëtische Spreeuwenpaviljoen, de reflectieve Maaskijker en de groeiende rivier-installatie van Maud van den Beuken. Naast kunst en architectuur is er ook ruimte voor beweging en groen. In de Eetbare Kadetuin van Gore Tengels help je mee zaaien of oogsten. Bij RUSH World leef je je uit in het freerunpark in de loods en aan de kade. Hier komt de stad, natuur en creativiteit samen.

Het Kadepodium: een circulair bouwwerk van hergebruikt hout en leemstenen, ontworpen door Studio Architectuur MAKEN, dat ruimte biedt voor ontmoeting en reflectie.

Where the river is: een kunstinstallatie van Maud van den Beuken,
waarbij baggerslib uit de Nieuwe Maas wordt getransformeerd tot een tastbaar beeld van de rivier.
Foto: Ossip van Duivenbode

Eetbare Kadetuin: een 600 m² grote tuin met eetbare planten, opgezet
door Gore Tengels, waar samen wordt geklust, gezaaid, geoogst en gekookt. Foto: Ossip van Duivenbode

Elke interventie heeft een onderliggende gedachte waarmee we het perspectief van bezoekers willen veranderen. Neem het Spreeuwenpaviljoen, dat Studio-Method heeft ontworpen. Hier kijk je vanuit de biotoop van de spreeuw en komen mens en natuur samen in een ware ecokathedraal. In dit geval laat architectuur de potentie van de plek zien en maakt het heel toekomstgericht indruk op mensen.

Spreeuwenpaviljoen van Studio Method: een gelaagde, open structuur van gevonden materialen, geïnspireerd op kathedralen en hangende tuinen, die ruimte biedt aan vogels, planten en mensen. Foto: Ossip van Duivenbode

De tentoonstelling, ontworpen door Studio Raito werd opgebouwd met circulaire bakstenen van DC Bricks, inclusief de pallets waarop ze binnenkomen. Na de tentoonstelling werden de bakstenen gewoon weer hergebruikt. Zo trekken we niet alleen die circulaire gedachte door, maar brengen we ook een ode aan de geschiedenis van de plek.

Tentoonstelling Duurzaam ruimte maken ontworpen door Studio Raito: de hoofdtentoonstelling van de Rotterdam Architectuur Maand 2025 – een initiatief van AIR en Klimaat Academie Rotterdam.

Hoe kan het lokaler, beter, onuitputtelijker?

De kade fungeert als testplek voor Paris Proof-bouwen, waar we onderzoeken hoe materialen, netwerken en natuur kunnen worden ingezet voor een duurzame toekomst. Het festivalhart is geen tijdelijk decor, maar een aanjager voor blijvende verandering.

Het Kade Podium: volledig opgebouwd met hergebruikte materialen: oude vloerbalken krijgen een tweede leven

De ontwerpen voor de kade zijn opgebouwd uit bestaande materialen, reststromen uit de stad en een partij douglashout beschikbaar gesteld door Het Nieuwe Instituut. Alles is tijdelijk, circulair en ontworpen met een tweede leven op of nabij de locatie in gedachten. De installaties zijn ontworpen om minimaal vijf jaar te blijven staan en de wijk sociaal, ecologisch en cultureel te versterken.

Samenwerken met lokale partners

De kracht van het project ligt in de samenwerking met lokale partners en leveranciers: Initiatiefnemer AIR, Studio Architectuur MAKEN, producent Reineke Otten, PlaceBASED, Studio-Method, Gore Tengels, Stadsgrond, Bende Rotterdam, Maud van den Beuken/TENT, de Ronners, DC Bricks, de Groene Connectie, Dakpark en bewoners. Hierdoor is het festivalhart een symbool van gedeeld eigenaarschap en collectieve maakbaarheid. Deze plek is geen eindbeeld, maar het begin van een samenwerking met bewoners, ontwerpers en ontwikkelaars om samen te verkennen hoe tijdelijkheid, duurzaamheid en inclusiviteit hand in hand gaan.

Proactief en in het moment

Het festivalhart aan de kade laat zien wat architectuur maken voor ons betekent. Rune: “De Rotterdam Architectuur Maand biedt ons als ontwerpers een moment voor kritische reflectie. We hebben jaren op een bepaalde manier ontworpen en gebouwd. Hoe kan dat anders, beter, onuitputtelijker? We willen voorbeelden maken en onderwerpen agenderen, zoals het Klimaatakkoord van Parijs. Hierbij willen we laten zien dat je proactief en in het moment moet samenwerken met lokale partners als je wil ontwerpen met alles wat er al is.”

Lees hier het gehele interview met Rune Lierman en Reineke Otten op de site van RA Maand.

Rune Lierman (Architect), Reineke Otten (RA Maand-producent) en Martijn Linnarz (Bende Rotterdam)

“Als je wil ontwerpen met alles wat er al is,
moet je proactief en in het moment
samenwerken met lokale partners”

Luister de uitzending/podcast van ‘Chris Natuurlijk’ op Radio Rijnmond (vanaf 35:45 min). Een interview van Chris Vemer met Barbara Luns (directeur AIR) en architecten Ferry in ‘t Veld en Rune Lierman.