KOER: Klaar voor Klimaat

Rotterdam Architectuurprijs 2025: Eervolle vermelding
Rotterdam Architectuurprijs 2025: 3e publieksprijs

opdrachtgever: VORM
partner: V8 Architects
oplevering: januari 2025
locatie: Rotterdam
type: Woningbouw
woningaantallen: 58
oppervlakte: 9.639 m² BVO
MPG: 0,47
duurzame thema’s:

Duurzame woningen en natuurinclusieve ontwerpen voor KOER

KOER kenmerkt zich door duurzame woningen, natuurinclusieve ontwerpen, diverse voorzieningen en een volledig circulaire ‘Villa Residu’, gebouwd met hergebruikte materialen. In samenwerking met VORM en V8 architects, heeft Studio Architectuur MAKEN een Rotterdams bouwblok ontworpen waarbij flora en fauna hand in hand gaan met stedelijk wonen. Het brengt de verdwenen biotoop uit de tijd dat deze plek nog een rangeerterrein was terug op haar daken en biedt in de gezamenlijke binnentuin een stukje stadsnatuur.

“Aspecten met betrekking tot natuur, water, energie, circulariteit en sociale duurzaamheid komen allemaal aanbod in dit project dat blaakt van het vakmanschap, doorzettingsvermogen en vooral ontwerpplezier.”

— Jury Rotterdam Architectuurprijs 2025

De vooruitstrevende bouwtechniek met circulaire bouwwijzen en hoge energie-efficiëntie staan centraal en zijn medebepalend voor de esthetiek van het plan, zonder voorbij te gaan aan het uiteindelijke hoofddoel: de woonkwaliteit voor haar bewoners. In die beleving komen alle ambities samen: natuurinclusief, circulair, klimaatadaptief en sociale duurzaamheid zijn integraal mee ontworpen, maar uiteindelijk woon je vooral samen heel fijn rondom de binnentuin.

“Een monumentale entree aan de Laan op Zuid biedt zicht op de groene binnentuin die KOER, samen met Villa Residu en de brede galerijen met hang- en zitplekken, tot een sociaal en optimistisch stukje stad maken.”

— Publieksstem, Rotterdam Architectuurprijs 2025

Samen wonen in KOER collectief & community

Bij het ontwerp van KOER stond steeds één vraag centraal: Voor wie bouwen we dit project? De omvang van het bouwblok vroeg om een bewuste aanpak, met aandacht voor de verschillende doelgroepen per bouwdeel of straat. Om dit tastbaar te maken kreeg elke groep een eigen naam in het ontwerpproces. Zo ontstond bijvoorbeeld de brede woonstraat met bovenwoningen aan het pocketpark en de stadse lobby aan de Laan op Zuid.

Voordelen wonen in een collectief

Wat alle bewoners verbindt, zijn de gedeelde plekken. De groene binnentuin, de royale entree met voorzieningen aan de Laan op Zuid en de collectieve klusplek (de Ajetoo). In de praktijk zien we dat deze aanpak werkt: bewoners kennen hun directe buren goed en zetten zich samen in voor het onderhoud van de binnentuin. Zo ontstaat een levendige community waar wonen en ontmoeten hand in hand gaan.

Beperken van energie- en materiaalgebruik

Waar de welstandsparagraaf duidelijk was: baksteen is de norm, hebben we de traditionele invulling hiervan opgerekt door een demontabel, dunner alternatief voor te stellen met een eigentijdse expressie. De dunne keramische elementen bevatten zes keer minder klei dan hun traditionele equivalent. Dit vermindert de ecologische voetafdruk en maakt hergebruik door demontage mogelijk. Met diepteverschillen in het materiaal, een sculpturale bouwmassa en de integratie van 335 nestkasten wordt zichtbaar dat circulair materiaalgebruik zowel functioneel als esthetisch vooruitstrevend kan zijn.

“De losmaakbare gevelsteen is herbruikbaar
en is 6x dunner dan een baksteen”

Circulaire Villa Residu

Villa Residu biedt een tastbaar voorbeeld van hoe circulair ontwerpen en bouwen kunnen worden toegepast in de woningbouw. Deze twee-onder-een-kapwoning in Rotterdam is van ontwerp tot oplevering gerealiseerd volgens circulaire principes, waarbij zorgvuldig geselecteerde gerecyclede en hergebruikte materialen zijn toegepast. Dit project laat zien dat duurzaamheid geen compromis betekent, maar juist een verrijking is van stedelijk wonen.

Het grootste deel van de bouwmassa bestaat uit gerecyclede of hergebruikte materialen; alleen de fundering is op traditionele wijze uitgevoerd. Dankzij een innovatieve coating op de gevelmaterialen heeft de villa een hoogwaardige uitstraling zonder concessies te doen aan circulariteit.

Klaar voor Klimaat

Het grote bouwblok dat KOER is, vraagt om stevige, natuurlijke ingrepen. Een compacte parkeergarage maakt zoveel mogelijk volle grond vrij voor grote bomen en natuurlijke regenwaterinfiltratie in de wadi. Ook worden de daken benut voor groen, met de oorspronkelijke grond van de locatie zelf. Deze blijkt zo rijk aan zaden en voedingsstoffen dat voor oplevering de planten al ver boven de dakrand uitstaken.

Het gehele systeem van groene daken en tuinen buffert regenwater, voorkomt droogte en hittestress en is intensief beleefbaar voor bewoners, die er samen zorg voor dragen. Daarnaast is KOER thuis voor vele andere bewoners: vleermuizen, mezen, mussen en gierzwaluwen. Met in totaal 335 geïntegreerde nestvoorzieningen is de gevel verrijkt en draagt het project bij aan de biodiversiteit in de stad.

Klimaat adaptieve doorsnede

Bij KOER gebeurt er iets bijzonders met de kleuren van de kozijnen onder invloed van zonlicht. Naast dat de kleuren complementair zijn aan het hoofdmateriaal, reageren ze op de intensiteit van het daglicht. Het is het spel van het licht dat de kleuren telkens een andere uitstraling geeft.

Kleurenschema kozijnen

Eigen identiteit

KOER is een nieuw, herkenbaar stuk Rotterdam aan de Laan op Zuid. Een bouwblok met een eigen identiteit dat ruimte biedt aan verschillende doelgroepen uit de regio. Het ontwerp sluit aan op de stedelijke omgeving aan de Laan op Zuid, terwijl het ook de verbinding met de Afrikaanderwijk versterkt door het dorpse karakter aan de zijde van de Hilledijk. Een duurzaam bouwblok met een sterke, eigen identiteit: een balans tussen een fijngevoelige aansluiting op de verschillende zijden met een eigen karakter en een overkoepelende beeldtaal die het gebouw bindt. Hiermee bouwt KOER voort op de Rotterdamse traditie van grote bouwblokken.

” Deze vrolijke oranje baksteenbekleding siert een kleurige entiteit die sterk contrasteert met de groene binnentuin, het aangrenzende park en de Groene Hilledijk. Op deze wijze is een ruimtelijke eenheid ontstaan, die op alle niveaus, vanaf het geheel tot aan de kleinste delen ervan, architectonisch is doorgewerkt.”

— Harm Tilman
Lees hier het artikel

In juni 2025 ontving KOER een mooie waardering van De Rotterdam Architectuurprijs: een eervolle vermelding van de jury én een publieksprijs! Het publiek sprak:

“KOER is voor mij het voorbeeld voor hoe nieuwbouw hoort te zijn: veel verschillende woningtypen, verrassend en fraai uiterlijk, hergebruik van materialen, gezamenlijke binnentuin en natuurinclusief.”

Ook de jury waardeerde KOER met een eervolle vermelding.

“Met KOER bewijzen zij in staat te zijn om duurzaamheid in haar volle breedte en complexiteit te hanteren. Aspecten met betrekking tot natuur, water, energie, circulariteit en sociale duurzaamheid komen allemaal aan bod in dit project dat blaakt van het vakmanschap, doorzettingsvermogen en vooral ontwerpplezier.”

“Deze mooie nieuwe buurt krijgt door KOER woningen voor gezinnen en appartementen voor starters en ouderen. Zo kunnen mensen die net zijn afgestudeerd en sociale stijgers blijven wonen in de Afrikaanderwijk waar ze zijn opgegroeid”